Giao dịch phái sinh là gì? Các loại giao dịch phái sinh trên TTCK

Giao dịch phái sinh là một loại công cụ tài chính mà giá trị của nó dựa trên một tài sản cơ sở, như cổ phiếu, hàng hóa, hoặc lãi suất. Các hợp đồng phái sinh bao gồm hợp đồng kỳ hạn, tương lai, quyền chọn và hoán đổi, giúp nhà đầu tư quản lý rủi ro, đầu cơ hoặc tối ưu hóa danh mục đầu tư. Trên thị trường chứng khoán, phái sinh đóng vai trò quan trọng trong việc tăng tính thanh khoản và ổn định giá cả. Nhà đầu tư quan tâm đến phái sinh vì chúng cung cấp công cụ để bảo hiểm rủi ro và tạo ra cơ hội sinh lợi dù thị trường tăng hay giảm.

Giao dịch phái sinh là gì?

Giao dịch phái sinh là các công cụ tài chính mà giá trị của chúng phụ thuộc vào biến động của tài sản cơ sở như chứng khoán, hàng hóa, lãi suất hoặc tỷ giá.

Tính chất nổi bật của giao dịch phái sinh là sử dụng đòn bẩy cao, cho phép nhà đầu tư kiểm soát khối lượng tài sản lớn với vốn đầu tư nhỏ, nhưng cũng đi kèm với rủi ro cao.

Lợi ích chính của giao dịch phái sinh bao gồm khả năng quản lý rủi ro, tăng tính thanh khoản cho thị trường và mang lại sự linh hoạt trong chiến lược đầu tư, giúp nhà đầu tư tối ưu hóa lợi nhuận.

Các loại giao dịch phái sinh trên thị trường chứng khoán

Giao dịch OTC

Các hợp đồng phái sinh được trao đổi hoặc thỏa thuận riêng trực tiếp giữa các bên tham gia, không thông qua bất kỳ sàn giao dịch hoặc bên trung gian khác.

Ở thị trường này chủ yếu xuất hiện các sản phẩm như hoán đổi tài chính, thỏa thuận tỷ giá kỳ hạn, quyền chọn đặc biệt…

Việc báo cáo giá trị giao dịch OTC rất khó vì các trao đổi thường diễn ra riêng tư, không được kiểm soát, những thông tin công bố giữa các bên khá phức tạp, …

Trao đổi qua sàn giao dịch – ETD

Thông tin thời gian giao dịch phái sinh

Mỗi hợp đồng đều có quy định cụ thể về ngày thực hiện thanh toán cũng như ngày đáo hạn phái sinh. Nếu bạn không nắm rõ thì nguy cơ bị thiệt hại rất lớn.

Trong trường hợp đến ngày đáo hạn mà không thực hiện hợp đồng, bạn sẽ bỏ lỡ cơ hội đầu tư tốt dẫn đến nguy cơ tổn thất tài chính.

Thời gian giao dịch phái sinh được quy định như sau:

Thời gian mở cửa thị trường phái sinh sớm hơn thị trường các chứng khoán khác. Thời gian giao dịch từ thứ Hai đến thứ Sáu hằng tuần, nghỉ lễ theo quy định của bộ Luật Lao Động.

Phiên sáng:

• Giờ mở cửa phiên khớp lệnh định kỳ: 8h45 – 9h với lệnh LO, ATO
• Giờ mở cửa phiên khớp lệnh liên tục: 9h – 11h30 lệnh LO, MOK, MAK, MTL
• Giờ mở cửa giao dịch thỏa thuận: 8h45 – 11h30

Phiên chiều:

• Giờ mở cửa phiên khớp lệnh định kỳ: 13h – 14h30 với lệnh LO, MOK, MAK, MTL
• Giờ mở cửa phiên khớp lệnh liên tục: 14h30 – 14h45 lệnh LO, ATC
• Giờ mở cửa giao dịch thỏa thuận: 13h45 – 14h45

Trong đó từ 11h30 – 13h là thời gian nghỉ trưa và đóng cửa thị trường vào 14h45.

Rủi ro trong giao dịch phái sinh

Giao dịch phái sinh tiềm ẩn nhiều rủi ro, bao gồm:

• Rủi ro thị trường khi giá tài sản cơ sở biến động mạnh, có thể gây thua lỗ lớn.
• Rủi ro thanh khoản xảy ra khi nhà đầu tư khó tìm đối tác để giao dịch hoặc phải chấp nhận giá bất lợi.
• Rủi ro đòn bẩy cũng rất cao, vì phái sinh cho phép kiểm soát khối lượng lớn tài sản với vốn nhỏ, nhưng có thể dẫn đến thua lỗ vượt quá vốn ban đầu.
• Rủi ro đối tác xuất hiện khi bên kia không thực hiện được nghĩa vụ hợp đồng, ảnh hưởng đến lợi ích của nhà đầu tư.